Spadek po mężu - jaką część dziedziczy żona po mężu?

Jaki spadek po mężu dla żony?

Na temat dziedziczenia krąży wiele fałszywych przekonań. Dlatego warto poznać treść obowiązujących przepisów i wiedzieć co zrobić, żeby nie zadziałały na Twoją niekorzyść.

Czy wdowa zawsze dziedziczy połowę spadku?

Nie. Gdy zmarły mąż pozostawi żonę i dzieci, wdowa po nim odziedziczy nie mniej niż czwartą część spadku (a nie 1/2). W zależności od ilości dzieci pozostałych po zmarłym, żonie przypada:

• 1/2 spadku, gdy jest jedno dziecko;
• 1/3 spadku przy dwójce dzieci;
• 1/4 spadku, gdy dzieci jest troje lub więcej. 

Czy, gdy nie ma dzieci spadek po mężu dziedziczy żona?

Nie. Jeśli małżeństwo pozostawało bezdzietne lub dzieci zmarły bezpotomnie przed śmiercią ojca, żona nie dostanie całości spadku, bo oprócz niej dziedziczy również rodzina zmarłego.

Uwaga! Tak jest nawet wtedy, gdy małżonkowie wspólnie wypracowali cały majątek i nie ma tutaj znaczenia nawet to, czy rodzina utrzymywała z nimi kontakt. Jeśli wszystkie dzieci odrzucą spadek, prawo do 1/2 spadku uzyskują wnuki, a w ich braku rodzina męża.

Żona dziedzicząc wspólnie z rodziną męża otrzyma zawsze 1/2 spadku (a nie całość!), a pozostała połowa przypadnie:

• rodzicom zmarłego (po 1/4 spadku);
• jeśli jedno lub dwoje rodziców męża nie żyje, ich część odziedziczą dalsi krewni męża (rodzeństwo lub dzieci rodzeństwa).

Uwaga! Żona dziedziczy całość spadku tylko, jeżeli rodzice męża nie będą żyli w chwili jego śmierci, a on sam nie ma rodzeństwa lub zmarło ono przed jego śmiercią, nie pozostawiając po sobie dzieci.

Czy do spadku należy to, co należało do męża?

Nie. Gdy zmarły maż miał z żoną wspólność majątkową (tak jest w większości małżeństw), 1/2 wspólnego majątku należy do żony (z mocy prawa).

Uwaga! Do masy spadkowej wchodzi tylko 1/2 majątku małżonków). Składniki majątku osobistego (np. mieszkanie zakupione przez męża jeszcze przed ślubem lub przez niego odziedziczone) zaliczane są do spadku w całości. 

Czy nie można dziedziczyć w spadku emerytury?

Tak. Często emerytura męża jest wyższa niż żony lub ne ma ona prawa do własnej emerytury. Wdowa może nabyć tzw. rentę po mężu w wysokości 85% jego świadczenia (rezygnując ze swojej emerytury) jeśli:

• w chwili śmierci męża ma ukończone 50 lat lub jest niezdolna do pracy;
• ukończy 50 lat lub stanie się niezdolna do pracy w okresie 3 lat po owdowieniu.

Uwaga! Nabycie prawa do renty po mężu nie odbywa się za zasadach dziedziczenia, ale na podstawie procedur ZUS.

Jak oddzielić majątek żony od spadku?

Należy odliczyć wszystko, co jest własnością żony. Wyłącznie do niej należy ta część majątku, która:

• była jej, jeszcze przed zawarciem małżeństwa;
• otrzymała w darowiźnie (nieważne, czy stało się to przez zawarciem małżeństwa, czy po jego zawarciu);
• została odziedziczona;
• służyła dotąd tylko żonie (nawet jeśli ma znaczną wartość), np. komputer, który służył żonie do pracy, biżuteria. 

Należy podsumować, co należy do wspólnego majątku. 1/2 z tego jest tylko żony (nie wlicza się jej do spadku):

• wszystko, co zostało zakupione z zarobków każdego z małżonków;
• oszczędności zgromadzone w trakcie małżeństwa (niezależnie, czy znajdują się na koncie wspólnym, czy jednego z małżonków). 

Należy zatrzymać tzw. przedmioty urządzenia domowego. Żona i dzieci (zamieszkałe wspólnie ze zmarłym do jego śmierci) mają prawo do rzeczy, z których korzystali w domu, czyli:

• mebli;
• sprzętu AGD (np. pralki, lodówki);
• urządzeń RTV (np. telewizora). 

Odrzuć spadek po mężu

By po śmierci męża nie odziedziczyć jego długów, najlepiej w sądzie lub u notariusza złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku. Nie będziesz wtedy musiała spłacać jego wierzycieli.

Masz na to pół roku od dnia, w którym dowiedziałaś się o śmierci męża. Gdy tego nie zrobisz, odpowiadasz za długi tylko do wysokości masy spadkowej, a to oznacza, że zobowiązania będą spłacane z majątku zmarłego. 

Jak potwierdzić prawo do spadku? 

Obecnie mamy do wyboru dwie drogi, które pozwolą zdobyć nam dokument, który potwierdzi nasze prawo do spadku. Możemy to zrobić na drodze sądowej lub u notariusza.

Jeżeli miedzy potencjalnymi spadkobiercami istnieje jakiś spór, to do jego rozwiązania konieczna będzie droga sądowa.

Sądowe stwierdzenie nabycia spadku

Na początku należy złożyć w sądzie rejonowym, który jest właściwy dla ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego spadkodawcy, pisemny wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Taki wniosek spadkobiercy nie muszą składać razem.

Wniosek musi zawierać: imię, nazwisko i adres zmarłego spadkodawcy, a także potencjalnych spadkobierców. Wraz z nim należy dołączyć niezbędne załączniki: akty stanu cywilnego ustawowych spadkobierców, akt zgonu spadkodawcy i ewentualnie testament. Jeżeli do potencjalnych spadkobierców zaliczają się córki, wnuczki itd., to ważne będą akty zawarcia małżeństwa, z których wynika zmiana nazwiska.

Następnie sąd wysyła wezwanie na rozprawę (na wezwanie trzeba będzie poczekać nawet kilka miesięcy). W postępowaniu udział będzie brał wnioskodawca oraz wszystkie osoby, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi.

Podczas postępowania spadkowego sąd zbada, czy spadkodawca nie zostawił po sobie testamentu i kto jest spadkobiercą. Ustali także (w przypadku, gdy spadek będzie dzielony miedzy kilka osób) w jakich częściach ułamkowych majątek zmarłego spadkodawcy będzie podzielony między spadkobierców.

Po ustaleniu wyżej wymienionych spraw, sąd wyda postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Gdy postanowienie sądu się uprawomocni, spadkobierca może otrzymać odpis prawomocnego postanowienia i to będzie podstawą do rozporządzania majątkiem (może np. sprzedać odziedziczoną nieruchomość).

Uwaga! Warto pamiętać o tym, że sąd podczas postępowania spadkowego pyta spadkobierców, czy nie mają oni wiedzy o innych osobach, które mogą być potencjalnym spadkobiercami oprócz tych, którzy zostali wskazani. Oświadczenie będzie składane pod rygorem odpowiedzialności karnej.

Gdyby okazało się, że istnieją takie osoby i nie jest znane miejsce ich zamieszkania, to sąd zarządzi poszukiwania.

Wygląda to tak, że w prasie zamieszczane są odpowiednie ogłoszenia, aby potencjalni spadkobiercy wskazanej osoby zgłosili się do sądu. Będą mieli na to sześc miesięcy. Gdy w tym czasie dana osoba się nie zgłosi, to sąd przy rozstrzygnięciu sprawy nie będzie jej uwzględniał jakom potencjalnego spadkodawcy.

Czas trwania postępowania spadkowego w sądzie

W przypadku braku jakichkolwiek problemów, sprawa zakończy się nawet w ciągu kilku tygodni. Inaczej wygląda to, gdy spadkobiercy się spierają. Wtedy może potrwać to nawet kilka lat. 

Potwierdzenie prawa do spadku u notariusza

Drugim sposobem na potwierdzenie przez spadkobierce prawa do spadku jest notarialne poświadczenie dziedziczenia.

Dzięki tej możliwości akt poświadczenia dziedziczenia można już zdobyć podczas jednej wizyty w kancelarii notarialnej. Taki dokument ma taką samą moc prawną jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzenie nabycia spadku.

Uwaga! Warto pamiętać, że akt poświadczenia dziedziczenia może sporządzić każdy notariusz i nie ma tutaj znaczenia ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (jak to jest w postępowaniu sądowym). Spadkobiercy nie muszą składać żadnych żadnych wniosków oraz pism procesowych.

Wybór notariusza zapewnia sprawne, szybkie, łatwiejsze, a przede wszystkim mniej sformalizowane postępowanie.

Warunki jakie muszą być spełnione przy potwierdzeniu prawa do spadku u notariusza

Spadkobiercy muszą spełnić następujące warunki:

• do kancelarii notarialnej przychodzą wszystkie osoby, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi,
• nie może być żadnych sporów między nimi w kwestii podziału spadku (gdy spadkobiercy sprzeczają się w tej sprawie, to spór rozstrzyga się na drodze sądowej),
• spadek musi być otwarty po 1 lipca 1984 roku (otwarcie następuje z chwilą śmierci spadkodawcy).

Przebieg notarialnego potwierdzenia prawa do spadku

Na początek należy umówić się na spotkanie z notariuszem. Można to zrobić osobiście lub telefonicznie. Notariusz informuje o tym, jakie dokumenty trzeba ze sobą zabrać, a by móc potwierdzić prawo do spadku (m.in. akt zgonu spadkodawcy, akty urodzenia i małżeństwa potencjalnych spadkobierców, testament, testamenty, gdy dziedziczenie jest na podstawie testamentu).

W kancelarii notarialnej spotykają się wszystkie osoby, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy. Notariusz w obecności spadkobierców testamentowych oraz ustawowych, a także osób, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi, sporządza protokół dziedziczenia (będzie to akt notarialny).

Stanie się tak tylko wtedy, gdy pomiędzy spadkobiercami nie będzie sporu o spadek. To jest zasadniczy warunek.

Uczestnicy postępowania przed notariuszem pod rygorem  odpowiedzialności karnej, muszą złożyć wszystkie oświadczenia (m.in. oświadczają, że stwierdzenie praw do spadku nie było przedmiotem postępowania przed sądem).

Gdy spadkodawca pozostawił po sobie testament, to notariusz go otwiera i ogłasza. W przypadku potwierdzenie prawa do spadku, które następuje przed upływem sześciu miesięcy od daty śmierci spadkodawcy, spadkobiercy składają oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. 

Uwaga! Gdy zdarzy się tak, że spadkobierca nie zrobi tego w ciągu ustawowych sześciu miesięcy, to przyjmie on spadek wprost (oznacza to, że spadkobierca będzie odpowiadał za ewentualne długi całym swoim majątkiem do wysokości długów, nawet jeśli są one większe od odziedziczonego spadku).

Notariusz sporządzi na podstawie protokołu dziedziczenia akt poświadczenia dziedziczenia. Określi on krąg spadkobierców oraz ich udziały w dziedziczonym majątku. Nabierze on mocy prawnej dopiero, gdy zostanie on zarejestrowany w elektronicznym rejestrze poświadczeń dziedziczenia.

Rejestr ma na celu uniemożliwienie ponownego potwierdzenia praw do spadku po tym samym spadkodawcy np. w innej kancelarii notarialnej. Gdy w rejestrze znajdują się dane spadkodawcy o tym samym numerze PESEL, to rejestracja aktu poświadczenia dziedziczenia będzie niemożliwa.

Wypis aktu poświadczenia dziedziczenia będzie służył spadkobiercom do wykazania swojego prawa do spadku (np. przy sprzedaży odziedziczonej nieruchomości).

Spadkobiercy muszą też udać się do urzędu skarbowego w celu rozliczenia się z podatku spadkowego lub skorzystać z przysługującego zwolnienia.

Potwierdzenie prawa do spadku u notariusza kosztuje 150 zł (100 zł protokół dziedziczenia, 50 zł sporządzenie aktu poświadczenia). Cena jest taka sam bez względu na liczbę osób, które biorą udział w tej czynności. Należy do tego dodać jeszcze 22 % podatku VAT.

Opłaty nie obejmują jednak kosztów, które są związane z wypisem aktów poświadczenia dziedziczenia. Każdy spadkobierca, którego dotyczy sprawa, może żądać wypisów aktu w dowolnej ilości. Taki wypis kosztuje 7 złotych 32 groszy brutto od każdej strony dokumentu. 

Prawo spadkowe w praktyce z wzorami pism 

Czeka Cię sprawa spadkowa, złożenie pozwu o zachowek lub sporządzenie testamentu, a nie wiesz, jak sobie z tym poradzić? Oto poradnik, dzięki któremu SAMODZIELNIE załatwisz sprawy spadkowe i przygotujesz odpowiednie pisma (znajdziesz tu aż 10 wzorów pism, m.in. wzór testamentu, pozwu o zachowek czy wniosku o stwierdzenie nabycia spadku). Nie zwlekaj z załatwieniem spraw spadkowych – przekroczenie terminów może Cię kosztować dużo więcej niż ten poradnik! 

Dzięki poradnikowi Prawo spadkowe w praktyce z wzorami pism będziesz w stanie SAMEMU:

• przeprowadzić sprawę spadkową i uzyskać postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku,

• sporządzić testament,

• sporządzić pozew o zachowek,

• przeprowadzić dział spadku,

• rozliczyć się z urzędem skarbowym w sprawie podatku od spadku.

A to tylko najważniejsze zagadnienia. Zobacz, jaką jeszcze cenną wiedzę zawiera ten poradnik.

szczegóły: Prawo spadkowe w praktyce z wzorami pism»