Porada prawna online cz. 51

Porada prawna: Czym jest powinowactwo?

Na skutek zawarcia małżeństwa między małżonkiem a krewnymi drugiego z małżonków nawiązuje się powinowactwo. Jest to stosunek rodzinny, w którym nie istnieją więzy krwi (w odróżnieniu od pokrewieństwa, które zachodzi w relacji np. ojca z córą, brata z siostrą czy babci z wujkiem).

Uwaga! Powinowactwo zachodzi jedynie między małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka (np. wobec brata żony czy jej rodziców). Nie zachodzi natomiast między małżonkiem a powinowatymi drugiego małżonka (np. wobec szwagra żony czy bratowej żony). Sami zaś małżonkowie nie są względem siebie powinowatymi, nie są też spokrewnieni, a ich wieź wynika z zawartego małżeństwa.

Jak określa się linię i stopień powinowactwa?

Określa się to według linii i stopnia pokrewieństwa. Powinowactwo pierwszego stopnia odpowiada zatem pokrewieństwu pierwszego stopnia, a dalszym stopniom pokrewieństwa odpowiadają ściśle takie same stopnie powinowactwa.

Dla przykładu: rodzice męża naszej córki są w stosunku do córki powinowatymi pierwszego stopnia z linii prostej. W tej samej linii i stopniu powinowactwo zachodzi w stosunku do dzieci współmałżonka, np. z jego poprzedniego związku (pasierb, pasierbica). Szwagier i szwagierka są powinowatymi drugiego stopnia z linii bocznej. Ma to znaczenie dla prawa rodzinnego, zgodnie z którym powinowaci w linii prostej nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa.

Uwaga! Zakaz ten dotyczy zatem małżeństw między teściem a synową, teściową a zięciem, ojczymem i pasierbicą oraz macochą i pasierbem. Sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa między powinowatymi jedynie z ważnych przyczyn (np. z powodu ciąży). 

Powinowactwo nie wygasa z ustaniem małżeństwa

Niezależnie od tego, czy przyczyną jest śmierć małżonka, czy rozwód. Można zatem przyjąć, że np. obecni teściowie naszej córki, nawet gdy córka się rozwiedzie z ich synem, w świetle prawa nadal będą jej teściami.

Uwaga! Inaczej będzie w sytuacji unieważnienia małżeństwa, bo ono powoduje ustanie powinowactwa. 

W jakich sytuacjach trwanie powinowactwa mimo ustania małżeństwa ma znaczenie?

Tak będzie, gdy ojczym lub macocha, którzy znaleźli się w niedostatku, żądają alimentów od pasierba czy pasierbicy. Jako powinowaci mają do tego prawo.

Uwaga! Nie ma natomiast prawnego obowiązku pomagania teściom przez synową czy zięcia (ani obecnych, ani byłych), bo taki obowiązek ciąży wyłącznie na dzieciach.

Powinowactwo a sprawy spadkowe

Powinowactwo ma znaczenie także w sprawach spadkowych, np. dla uznania, do której grupy podatkowej zaliczana jest dana osoba i w konsekwencji, jakiej wysokości podatek zapłaci, jeśli otrzyma spadek lub darowiznę.

Powinowactwo wywołuje także skutki procesowe w postępowaniach sądowych i administracyjnych, takich jak odmowa składania zeznań czy wyłączenie sędziego.