Kto może ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych?

Zwolnienie od kosztów sądowych

Koszta sądowe obejmują opłaty, które ponosimy za to, że sprawa jest rozpatrywana. Płacimy też za wydatki w trakcie procesu, np. biegłych oraz za zwrot kosztów zastępstwa procesowego, czyli za prace prawników.

Opłaty sądowe

Wnoszone są od pozwu lub wniosku (należy to zrobić w chwili ich złożenia w sądzie). A także od apelacji, zażalenia czy zarzutów od nakazu zapłaty. 

Uwaga! Zależnie od rodzaju sprawy są to opłaty stałe lub stosunkowe. Ta pierwsza jak sama nazwa wskazuje, jest to konkretna kwota wskazana w przepisach (np. za wniosek za stwierdzenie nabycia spadku zapłacisz 50 zł, przy skardze komorniczej - 100 zł, przy pozwie o rozwód lub separację - 600 zł). Przy sprawach o prawa majątkowe, np. przy pozwie o zwrot pożyczki, pobierana jest oplata stosunkowa, która wynosi 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 tys. zł.

Kiedy nie płacimy opłat sądowych?

W niektórych przypadkach nie ma w ogóle opłat sądowych.

Dotyczy to m.in. spraw:

• o ustalenie ojcostwa i roszczeń z tym związanych;
• o alimenty (ich przyznanie, podwyższenie lub obniżenie);
• z zakresu prawa pracy (ale wartość przedmiotu sporu nie może przekraczać 50 tys. zł);
• z zakresu ubezpieczeń społecznych (np. spór z ZUS-em).

Przegrana sprawa sądowa

Jeśli przegrasz sprawę w sądzie, będziesz musiał opłacić koszty pracy adwokata lub radcy prawnego, z którego usług korzystała strona przeciwna.

Opłaty te zależą od wartości przedmiotu sporu. Określają je przepisy o kosztach zastępstwa procesowego profesjonalnego pełnomocnika.

Uwaga! Od początku roku opłaty te wzrosły, np. przy sprawach o wartości sporu powyżej 1500 zł (do 5 tys. zł) wynoszą 1200 zł. O wartości przedmiotu sporu powyżej 5 tys. zł (do 10 tys. zł) - 2400 zł.

Jeśli przegrasz częściowo, np. sąd uzna, ze powinieneś zwrócić pewną kwotę długu, ale jest ona mniejsza niż żądała strona przeciwna, wówczas nie zapłacisz pełnej kwoty kosztów sądowych - tylko proporcjonalnie do Twojej przegranej.

Kiedy można wystąpić z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych?

Jeśli jesteś w trudnej sytuacji finansowej, możesz wystąpić z wnioskiem o zwolnienie z kosztów sądowych - w części lub w całości. Składasz oświadczenie, ze nie możesz ich ponieść bez uszczerbku dla możliwości i utrzymania siebie i rodziny.

A także oświadczenie informujące o Twojej rodzinie, majątku, dochodach, źródłach utrzymania.

W jakich sytuacjach można złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych?

Wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych możesz złożyć m.in.:

gdy jesteś zobowiązany do pokrycia kosztów związanych z procesem, np. opłacenia ogłoszeń prasowych - tak zdarza się się np. w sprawach spadku i o zasiedzenie;
gdy składasz wniosek o powołanie biegłego i sąd zobowiązuje Cię do opłacenia zaliczki;
gdy wyrok sądu uprawomocnił się, a sąd zobowiązał Cię w nim do zapłaty kosztów - także możesz zostać z nich zwolniony, wnosząc o ich umorzenie. 

Jak to zrobić?

Pismo z wnioskiem (np. na podstawie wzoru poniżej) złóż w sądzie, w którym sprawa się toczy lub w którym się toczyła:

• osobiście w biurze podawczym;
• pocztą (najlepiej listem poleconym) na adres sądu;
• sędziemu, podczas rozprawy.

Uwaga! Wraz z wnioskiem koniecznie złóż wypełniony formularz oświadczenia wnioskodawcy o stanie rodzinnym i majątkowym. Formularz pobierzesz w każdym sądzie.

Do wniosku dołącz również dokumenty potwierdzające:

• zarobki i dochody (Twoje i wspólnie zamieszkujących członków rodziny) - np. kopię PIT-u, odcinka renty lub emerytury;
• wydatki na żywność, leki, prąd, czynsz itd (np. paragony, faktury);
• inne zobowiązania, np. zaświadczenie o spłacanym kredycie.

Uwaga! W razie stwierdzenia, że podane informacje są nieprawdziwe, sąd cofa zwolnienie i nakłada grzywnę w wysokości 1000 zł. Wzór wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych 

Wzór wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych