Podział majątku przy rozwodzie - orzeczenia sądowe
Orzeczenia sądowe w sprawach o podziała majątku przy rozwodzie
Prawo własności nieruchomości uzyskane w czasie trwania wspólności ustawowej w trybie ustawy z 4 września 1997 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługujące osobom fizycznym w prawo własności stanowi majątek odrębny tego z małżonków, któremu przed powstaniem wspólności przysługiwało prawo użytkowania wieczystego tej nieruchomości i prawo własności posadowionych na niej budynków (uchwała SN z 19 sierpnia 2009r., sygn. III CZP 53/09).
Podział majątku wspólnego obejmuje składniki majątkowe, które były elementami tego majątku w chwili ustania wspólności ustawowej i które istnieją w chwili dokonywania podziału, tj. wydania orzeczenia. Przy jego dokonywaniu nie uwzględnia się tych składników majątkowych, które w czasie trwania wspólności ustawowej lub po jej ustaniu zostały zużyte z godnie z prawem (art.36 - 40 k.r.o. i art. 42 k.r.o.). Uwzględnia się natomiast, ale w ramach rozliczeń, tj. rachunkowo, składniki majątkowe, które zostały bezprawnie zbyte, zniszczone, zużyte lub roztrwonione przez jedno z małżonków. W tym wypadku przy podziale majątku wspólnego ich wartość podlega zaliczeniu na poczet udziału przypadającego drugiemu małżonkowi.
Ciężarami w rozumieniu art. 207 k.c. są podatki i inne świadczenia o charakterze publicznoprawnym obciążające współwłaścicieli nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności (postanowienie SN z 19 czerwca 2009 r., sygn. V CSK 485/08).
Podział majątku wspólnego obejmuje składniki majątkowe, które były elementami tego majątku w chwili ustania wspólności ustawowej i które istnieją w chwili dokonywania podziału, tj. wydania orzeczenia. Przy jego dokonywaniu nie uwzględnia się tych składników majątkowych, które w czasie trwania wspólności ustawowej lub po jej ustaniu zostały zużyte z godnie z prawem (art.36 - 40 k.r.o. i art. 42 k.r.o.). Uwzględnia się natomiast, ale w ramach rozliczeń, tj. rachunkowo, składniki majątkowe, które zostały bezprawnie zbyte, zniszczone, zużyte lub roztrwonione przez jedno z małżonków. W tym wypadku przy podziale majątku wspólnego ich wartość podlega zaliczeniu na poczet udziału przypadającego drugiemu małżonkowi.
Ciężarami w rozumieniu art. 207 k.c. są podatki i inne świadczenia o charakterze publicznoprawnym obciążające współwłaścicieli nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności (postanowienie SN z 19 czerwca 2009 r., sygn. V CSK 485/08).
Sąd ustalając wartość przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego, nie może poprzestać tylko na przybliżonej ocenie, czy pobrana przez uczestnika postępowania (męża) odprawa, która stanowiła majątek wspólny, została wydana na zaspokojenie wspólnych potrzeb. Powinien rozważyć, czy wydatki poniesione na zakup samochodu i udział w prowadzeniu sklepu w całości pochłonęły odprawę. Należy brać przy tym pod uwagę, że sklep (prowadzony przez żonę) przynosił również przychód oraz że część wspólnych wydatków w tym czasie pokrywała tylko wnioskodawczyni (żona) ze swoich przychodów. Dopiero wziąwszy pod uwagę wszystkie te okoliczności, należy ustalić, w jakiej części kwota odprawy pobranej przez męża została przeznaczona na pokrycie wspólnych potrzeb rodziny, a jaką zatrzymał on dla siebie (postanowienie SN z 28 października 2005 r., sygn. II CK 167/05).
Jeżeli odszkodowanie za uszkodzeniem ciała w wyniku wypadku przy pracy (art. 33 pkt 7 k.r.o.) zostało wypłacone w trakcie trwania wspólności ustawowej, to przedmioty nabyte z wypłaconych z tego tytułu kwot należą do majątku wspólnego, zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 32 par. 1 k.r.o. (aktualnie - ar. 31 par. 1 k.r.o.) (postanowienie SN z 2 lutego 2005 r., sygn. V CK 454/04).
Przedmioty uzyskane przez małżonka w wyniku działu spadku w czasie trwania wspólności ustawowej należą do majątku odrębnego bez względu na obciążenie małżonka dopłatą lub spłatą, chyba że spadkodawca inaczej postanowił (art. 33 pkt 2 k.r.o) (uchwała SN z 28 września 2001 r., sygn. III CZP 52/01).
Przy podziale majątku wspólnego po rozwodzie sąd musi, ustalając wartość nieruchomości objętej podziałem, uwzględnić ciążący na niej dług zabezpieczony hipotecznie (postanowienie SN z 21 stycznia 2010 r., sygn. I CSK 205/09).
Jeżeli sąd II instancji uwzględnia powstałą w toku postępowania apelacyjnego - ze względu na upływ czasu - zmianę wartości składników majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego, dokonuje ponownego ustalenia - na dzień zamknięcia rozprawy przed sądem drugiej instancji - wartości wszystkich składników majątku wspólnego. (postanowienie SN z 21 listopada 2002 r., sygn. CKN 1018/00).
Prawomocny wyrok orzekający rozwód może być podstawą wpisu w księdze wieczystej współwłasności w częściach ułamkowych na rzecz byłych małżonków (uchwała SN z 21 czerwca 2001 r., sygn. III CZP 16/01).
W sprawie o podział majątku wspólnego, poza rozliczeniem nakładów i wydatków poczynionych z majątku wspólnego na majątek odrębny (osobisty) i z majątku odrębnego (osobistego) na majątek wspólny w czasie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej, rozlicza się się też nakłady i wydatki dokonane przez każde z małżonków (lub byłych małżonków) w okresie od ustania wspólności do chwilipodziału majątku wspólnego. Z art. 42 k.r.o. wynika, ze do takich wydatków i nakładów mają odpowiednie zastosowanie przepisy k.p.c. o współwłasności w częściach ułamkowych. Podstawę dokonania rozliczeń stanowią art. 567 par. 1 w związku z art. 686 k.p.c.
Sąd w postanowieniu działowym dokonuje rozliczeń z tytułu posiadania przedmiotów należących do majątku objętego współwłasnością, pobranych pożytków i innych przychodów, a także poczynionych na ten majątek nakładów i spłaconych długów w okresie między ustaniem wspólności a dokonaniem podziału majątku wspólnego.
Za podstawę rozliczenia pożytków nie sposób przyjąć pożytków potencjalnych (możliwych do uzyskania w świetle opinii biegłego), lecz jedynie pożytki rzeczywiste (realnie uzyskane) (postanowienie SN z 7 stycznia 2009 r., sygn. II CSK 390/08).
W sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd ustala wartość nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków bez względu na inicjatywę uczestników postępowania (uchwała SN z 2 lutego 2008 r., sygn. III CZP 148/07).
Nakłady z majątku odrębnego jednego z małżonków na majątek odrębny drugiego podlegają rozliczeniu z majątku wspólnego tylko wówczas, gdy na przedmiot majątkowy stanowiący majątek odrębny jednego z małżonków dokonano nakładów z majątku wspólnego, jak i z majątku odrębnego małżonków (wyrok SN z 7 czerwca 2002 r., sygn. IV CKN 1108/00).
Jeżeli odszkodowanie za uszkodzeniem ciała w wyniku wypadku przy pracy (art. 33 pkt 7 k.r.o.) zostało wypłacone w trakcie trwania wspólności ustawowej, to przedmioty nabyte z wypłaconych z tego tytułu kwot należą do majątku wspólnego, zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 32 par. 1 k.r.o. (aktualnie - ar. 31 par. 1 k.r.o.) (postanowienie SN z 2 lutego 2005 r., sygn. V CK 454/04).
Przedmioty uzyskane przez małżonka w wyniku działu spadku w czasie trwania wspólności ustawowej należą do majątku odrębnego bez względu na obciążenie małżonka dopłatą lub spłatą, chyba że spadkodawca inaczej postanowił (art. 33 pkt 2 k.r.o) (uchwała SN z 28 września 2001 r., sygn. III CZP 52/01).
Przy podziale majątku wspólnego po rozwodzie sąd musi, ustalając wartość nieruchomości objętej podziałem, uwzględnić ciążący na niej dług zabezpieczony hipotecznie (postanowienie SN z 21 stycznia 2010 r., sygn. I CSK 205/09).
Jeżeli sąd II instancji uwzględnia powstałą w toku postępowania apelacyjnego - ze względu na upływ czasu - zmianę wartości składników majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego, dokonuje ponownego ustalenia - na dzień zamknięcia rozprawy przed sądem drugiej instancji - wartości wszystkich składników majątku wspólnego. (postanowienie SN z 21 listopada 2002 r., sygn. CKN 1018/00).
Prawomocny wyrok orzekający rozwód może być podstawą wpisu w księdze wieczystej współwłasności w częściach ułamkowych na rzecz byłych małżonków (uchwała SN z 21 czerwca 2001 r., sygn. III CZP 16/01).
W sprawie o podział majątku wspólnego, poza rozliczeniem nakładów i wydatków poczynionych z majątku wspólnego na majątek odrębny (osobisty) i z majątku odrębnego (osobistego) na majątek wspólny w czasie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej, rozlicza się się też nakłady i wydatki dokonane przez każde z małżonków (lub byłych małżonków) w okresie od ustania wspólności do chwilipodziału majątku wspólnego. Z art. 42 k.r.o. wynika, ze do takich wydatków i nakładów mają odpowiednie zastosowanie przepisy k.p.c. o współwłasności w częściach ułamkowych. Podstawę dokonania rozliczeń stanowią art. 567 par. 1 w związku z art. 686 k.p.c.
Sąd w postanowieniu działowym dokonuje rozliczeń z tytułu posiadania przedmiotów należących do majątku objętego współwłasnością, pobranych pożytków i innych przychodów, a także poczynionych na ten majątek nakładów i spłaconych długów w okresie między ustaniem wspólności a dokonaniem podziału majątku wspólnego.
Za podstawę rozliczenia pożytków nie sposób przyjąć pożytków potencjalnych (możliwych do uzyskania w świetle opinii biegłego), lecz jedynie pożytki rzeczywiste (realnie uzyskane) (postanowienie SN z 7 stycznia 2009 r., sygn. II CSK 390/08).
W sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd ustala wartość nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków bez względu na inicjatywę uczestników postępowania (uchwała SN z 2 lutego 2008 r., sygn. III CZP 148/07).
Nakłady z majątku odrębnego jednego z małżonków na majątek odrębny drugiego podlegają rozliczeniu z majątku wspólnego tylko wówczas, gdy na przedmiot majątkowy stanowiący majątek odrębny jednego z małżonków dokonano nakładów z majątku wspólnego, jak i z majątku odrębnego małżonków (wyrok SN z 7 czerwca 2002 r., sygn. IV CKN 1108/00).
Wspólne mieszkanie po rozwodzie
Nieraz zdarza się tak, że byli małżonkowie muszą mieszkać razem, bo żadne z nich nie ma gdzie się wyprowadzić i jak będą korzystać ze wspólnego mieszkania zadecyduje sąd.
On podejmie decyzje o przyznaniu pokojów byłym małżonkom, z jakich przedmiotów będzie mogła korzystać żona, a z jakich mąż, które elementy wyposażenia mieszkania są do ich wspólnego użytku, jak mają podzielić się opłatami (czynsz, światło, woda).
On podejmie decyzje o przyznaniu pokojów byłym małżonkom, z jakich przedmiotów będzie mogła korzystać żona, a z jakich mąż, które elementy wyposażenia mieszkania są do ich wspólnego użytku, jak mają podzielić się opłatami (czynsz, światło, woda).
Jeżeli eksmałżonkowie mieszkają w lokalu komunalnym, prawo najmu będzie przysługiwało obojgu, choćby uzyskało je tylko jedno z nich.
Ten z eksmałżonków, który zostaje w mieszkaniu, ma obowiązek wypłacić drugiemu połowę różnicy między czynszem wolnym, jaki obowiązuje w jego mieście lub dzielnicy, a czynszem regulowanym, który płaci pomnożonym przez hipotetyczny okres trwania najmu.
Okres ten ustala sąd.
Jeżeli zajmowane jest mieszkanie spółdzielcze (lokatorskie, jak i własnościowe), które zostało przydzielone na podstawie "starego" prawa spółdzielczego, to choćby zostało przydzielone jednemu z małżonków, wchodzi do majątku dorobkowego obojga.
Można się wtedy podzielić nim na trzy sposoby:
Przyjmuje się, że będzie to połowa kwoty, którą spółdzielnia musiałby zwrócić w razie wygaśnięcia prawa lokatora do mieszkania.
Oblicza się ją w ten sposób, że od wartości rynkowej mieszkania potrąca się przypadającą na dany lokal część zobowiązań spółdzielni związanych z budową, w tym w szczególności niewniesiony wkład mieszkaniowy.
Jeżeli spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej z środków publicznych lub innych środków, to potrąceniu ulega także nominalna kwota umorzenia kredytu lub dotacji w części, która przypada na ten lokal oraz zaległych opłat oraz koszty określenia wartości rynkowej lokalu. Wyniki ten dzieli się przez dwa i tyle wyniesie spłata jednego małżonka przez drugiego.
Jeżeli zajmowane jest mieszkanie spółdzielcze, które zostało kupione na wolnym rynku lub otrzymano na nie przydział po 2003r. (nowelizacja ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych), to małżonkowie mogą spłacić jeden drugiego lub sprzedać mieszkanie i podzielić się pieniędzmi.
Gdy lokal obciążonym jest kredytem hipotecznym, to bez zgody banku nie można dokonać podziału długu. Przejęcie długu jest umową, która zawarta jest między wierzycielem a dłużnikiem. Dzielą się one na zwalniające i niezwalniające.
Na przejęcie zwalniające musi wyrazić zgodę bank. Inaczej będzie to przejęcie niezwalniające, a to oznaczać będzie, że ten z małżonków, który bierze mieszkanie z długiem, gwarantuje drugiemu, że bank nie będzie od niego żądał spłat.
Banki na żądanie sądu muszą udzielić takich wyjaśnień.
Uwaga! Rozwód nie powoduje przerwania wspólnego najmu. Utraty nie powoduje też nawet eksmisja czy wymeldowanie. Każdy z małżonków z najemcy staje się współnajemcą.Może się tak zdarzyć, że sąd przyzna mieszkanie jednemu z rozwodzących się małżonków. Nakłada wtedy na niego obowiązek spłaty drugiego.
Jak wtedy wycenia się prawo najmu?
Okres ten ustala sąd.
Jeżeli zajmowane jest mieszkanie spółdzielcze (lokatorskie, jak i własnościowe), które zostało przydzielone na podstawie "starego" prawa spółdzielczego, to choćby zostało przydzielone jednemu z małżonków, wchodzi do majątku dorobkowego obojga.
Można się wtedy podzielić nim na trzy sposoby:
- można przekształcić je w odrębną własność, sprzedać, a następnie podzielić się pieniędzmi;
- wystąpić do spółdzielni o zamianę na dwa mniejsze, ale może to być niewykonalne, gdy spółdzielnia nie będzie dysponowała lokalami na wymianę.
Przyjmuje się, że będzie to połowa kwoty, którą spółdzielnia musiałby zwrócić w razie wygaśnięcia prawa lokatora do mieszkania.
Oblicza się ją w ten sposób, że od wartości rynkowej mieszkania potrąca się przypadającą na dany lokal część zobowiązań spółdzielni związanych z budową, w tym w szczególności niewniesiony wkład mieszkaniowy.
Jeżeli spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej z środków publicznych lub innych środków, to potrąceniu ulega także nominalna kwota umorzenia kredytu lub dotacji w części, która przypada na ten lokal oraz zaległych opłat oraz koszty określenia wartości rynkowej lokalu. Wyniki ten dzieli się przez dwa i tyle wyniesie spłata jednego małżonka przez drugiego.
Jeżeli zajmowane jest mieszkanie spółdzielcze, które zostało kupione na wolnym rynku lub otrzymano na nie przydział po 2003r. (nowelizacja ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych), to małżonkowie mogą spłacić jeden drugiego lub sprzedać mieszkanie i podzielić się pieniędzmi.
Gdy lokal obciążonym jest kredytem hipotecznym, to bez zgody banku nie można dokonać podziału długu. Przejęcie długu jest umową, która zawarta jest między wierzycielem a dłużnikiem. Dzielą się one na zwalniające i niezwalniające.
Na przejęcie zwalniające musi wyrazić zgodę bank. Inaczej będzie to przejęcie niezwalniające, a to oznaczać będzie, że ten z małżonków, który bierze mieszkanie z długiem, gwarantuje drugiemu, że bank nie będzie od niego żądał spłat.
Uwaga! Nadal jednak oboje są dłużnikami banku.Jeżeli w skład majątku dorobkowego wchodzą też oszczędności, które zgromadzone są na rachunkach lub zdeponowane w skrytkach bankowych, do których dostęp ma tylko jedno z małżonków, sąd może zwrócić się do banków, by uchylił tajemnicę i ujawniły stan środków.
Banki na żądanie sądu muszą udzielić takich wyjaśnień.
To Ci może pomóc
Jeśli planujesz rozwód lub separację, masz problemy z alimentami, nie wiesz, jak postępować na sprawie rozwodowej - Kliknij i sprawdź»
Czeka Cię podział majątku wspólnego? Boisz się, bo nie wiesz, ile to kosztuje, jak przeprowadzić taki podział i jak nie stracić mieszkania, samochodu ani oszczędności swojego życia? - Kliknij i sprawdź»
Komentarze