Jak bronić się w sądzie karnym?

Jak bronić się w sądzie?

Prawo do obrony w postępowaniu sądowym

Kto może pomóc w czasie postępowania przed prokuratorem i sądem?

Oskarżony w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe ma prawo korzystać z pomocy obrońcy, ale nie więcej niż z trzech (por. art. 6, 77 k.p.k.). Obrońcą może być wyłącznie adwokat (por. art. 82 k.p.k.). Jeżeli chodzi o sprawy wykroczeniowe i wykroczenia skarbowe, to można korzystać z pomocy tylko jednego obrońcy. Może nim być adwokat lub radca prawny. (por. art. 24 k.p.w., por. art. 122a k.k.s.). 

Nie stać mnie na adwokata, co wtedy?

Jeżeli oskarżonego nie stać na pomoc adwokata z wyboru, to sąd wyznaczy mu obrońce z urzędu, gdy wykaże on sądowi, że nie stać go na to, by zapłacić adwokatowi bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i jego rodziny.

Uwaga! Swoje twierdzenia najlepiej poprzeć przedstawieniem dokumentów, które dotyczą zarobków oskarżonego, zarobków jego małżonka, otrzymywanych zasiłków itp. (por. art. 78 k.p.k.). 

Wyznaczenie obrońcy z urzędu nakłada na niego obowiązek działania do prawomocnego zakończenia. Musi on np. sporządzić apelację, gdy oskarżony będzie miał taką wolę (por. art. 84 k.p.k.).

Jeżeli toczyć się będzie postępowanie o wykroczenie, to sąd musi ponadto uznać, że dobro wymiaru sprawiedliwości wymaga posiadania przez oskarżonego obrońcy z urzędu.

Uwaga! Nie zawsze, nawet, gdy dojdzie do sytuacji, że nie będzie oskarżonego stać na obrońce - otrzyma on obrońce z urzędu. Sprawa musi być naprawdę poważna, żeby sąd takiego obrońce mu przydzielił (por. art. 22 k.p.w.).

Kiedy trzeba mieć obrońce?

Są sytuację, gdy oskarżony musi obowiązkowo mieć obrońce. Potrzebuje go, by jego prawo do obrony było należycie wykonywane.

W każdym postępowaniu swojego obrońce musi mieć osoba:

• głucha, niema, niewidoma i gdy zachodzi uzasadniona wątpliwość co do poczytalności oskarżonego. 

Ponadto obrońce należy mieć:

• w postępowaniu o przestępstwa, przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe – jeżeli oskarżony jest  nieletni lub gdy sąd uzna, że zachodzą okoliczności, które utrudniają obronę i powinien on mieć obrońcę;
• w postępowaniu o przestępstwa przed sądem okręgowym jako sądem I instancji, jeżeli zarzucono oskarżonemu popełnienie zbrodni lub jest on pozbawiony wolności.

Uwaga! Gdy w którejkolwiek z tych sytuacji oskarżony nie będzie miał obrońcy z wyboru, to sąd wyznaczy mu obrońce z urzędu (por. art. 78–81 k.p.k., 21 k.p.w.).

Co grozi za niestawienie się w sądzie?

Zasadniczo niestawienie się na rozprawie nie stanowi dla sądu przeszkody do prowadzenia postępowania, zarówno przed sądem pierwszej instancji, jak i w postępowaniu pojednawczym. W razie nieobecności którejś ze stron postępowania sędzie sam przedstawi jej wnioski, twierdzenia i dowody, które znajdują się w aktach sprawy (por. art. 211, 376 k.p.c.).

Jednak w pewnych sytuacjach sędzie może jednak uznać, że obecność strony postępowania podczas rozprawy lub posiedzenia jest konieczna. Wtedy wzywa ją do osobistego stawiennictwa w sądzie (por. art. 208, 216 k.p.c.).

Uwaga! W pewnych sytuacjach niestawiennictwo strony postępowania może być dla niej powodem negatywnych konsekwencji. Dlatego trzeba pamiętać, by w piśmie procesowym (np. pozwie, wniosku, odpowiedzi na pozew) zażądać przeprowadzenia rozprawy także w przypadku naszej nieobecności. Wtedy ewentualne niestawiennictwo w sądzie nie będzie powodem żadnych negatywnych konsekwencji (por. art. 209 k.p.c.).

Skutki niestawiennictwa w sądzie

W takiej sytuacji po pierwsze sąd może zawiesić postępowanie, gdy obie strony nie stawiły się rozprawie, zaś ustawa nie przewiduje możliwości prowadzenia postępowania. Sąd oprócz tego może także zawiesić postępowanie, gdy powód postępowania sądowego nie stawi się w sądzie i nie zażądał on rozpoznania sprawy pod jego nieobecność, z pozwany w sprawie nie zgłosił wniosku o rozpoznanie sprawy (por. art. 177 k.p.c.).

Po drugie, nieobecność stron postępowania nie będzie dla sądu przeszkodą do ogłoszenia wyroku (por. art. 326 k.p.c.).

Po trzecie, jeśli pozwany w sprawie nie stawi się na rozprawie lub pomimo stawienia się nie bierze w nie udziału (np. nie podejmuje żadnych czynności przed sądem, zachowując się w sposób całkowicie bierny), to sąd w takim przypadku wyda wyrok zaoczny. Przyjmuje wtedy za prawdziwe twierdzenia powoda w sprawie (chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości lub powód przytoczył je w celu obejścia prawa).

Uwaga! Wydanie wyroku zaocznego nie będzie możliwe, gdy zażądano przeprowadzenia rozprawy także podczas nieobecności strony postępowania lub składano już w sprawie wyjaśnienia ustanie lub na piśmie. Ponadto wyrok zaoczny nie może zapaść w postępowaniu nieprocesowym (por. art. 339–340, 513 k.p.c.).

Po czwarte, jeżeli uczestniczy się jako strona w postępowaniu, które dotyczy spraw małżeńskich (np. o rozwód, separację, unieważnienie małżeństwa) i zostanie się wezwanym do osobistego stawiennictwa w sądzie i nie wypełni się tego obowiązku, to sąd może skazać taką osobę na grzywnę w wysokości do 1000 zł (por. art. 429, 163 k.p.c.).

Uwaga! Sąd ma obowiązek odroczyć rozprawę, jeżeli nieobecność strony postępowania wywołana jest nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną przeszkodą, której nie można przezwyciężyć (także wtedy, gdy złożono wniosek o rozpoznanie sprawy w razie nieobecności strony postępowania).

Należy też niezwłocznie poinformować sąd o zaistnieniu nadzwyczajnych okoliczności, które uniemożliwiają stawiennictwo w sądzie, aby mogło dojść do odroczenia rozprawy.

Dla przykładu: osoba chora powinna przesłać do sądu stosowne zaświadczenie lekarskie wystawione przez lekarza sądowego, po otrzymaniu którego sąd będzie musiał odroczyć sprawę (por. art. 214, 214¹ k.p.c.).

Czy świadek ma obowiązek stawiennictwa się w sądzie?

Tak.

Świadek stawia się obowiązkowo w sądzie na każde wezwanie.

Uwaga! Jeżeli tego nie zrobi  z przyczyn przez niego zawinionych, to sąd skarze go na karę grzywny i powtórnie wezwie do stawiennictwa.

Jeśli po raz kolejny nie wypełni tego obowiązku, to sąd ponownie wymierzy mu karę grzywny i będzie miał możliwość zarządzenie jego przymusowego doprowadzenia do sądu przez policję (por. art. 274 k.p.c.).

Świadek swoją nieobecność w sądzie może usprawiedliwić w ciągu tygodnia od daty dostarczenia mu postanowienia skazującego na grzywnę lub na pierwszym posiedzeniu, na które zostanie wezwany. Wtedy sąd zwolni go od grzywny lub przymusowego doprowadzenia (por. art. 275 k.p.c.).

Nie tylko dla niesłusznie oskarżonych i bezpodstawnie pozwanych przed sąd 

Jak samodzielnie wygrywać rozprawy?

Kliknij i sprawdź»