System i wymiar czasu pracy

System i wymiar czasu pracy 

Czas, w który pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub innym miejscu, które zostało mu wyznaczone do wykonywania pracy nazywany jest czasem pracy.

Pracownik, który świadczy pracę u danego pracodawcy, musi wiedzieć ile godzi jest zobowiązany przepracować na jego rzecz. Ustala się to przez obliczenie wymiaru czasu pracy obowiązującego w danym okresie rozliczeniowym

Pamiętaj! Okres rozliczeniowy jest to odcinek czasu, który obejmuje tygodnie lub miesiące pracy, na które jest planowana i po upływie którego jest rozliczana praca każdego pracownika.

Jak oblicza się wymiar czasu pracy?

Należy to zrobić mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni, które przypadają w okresie rozliczeniowym, a następnie dodać do otrzymanej liczby godzin wynik mnożenia 8 godzin praz liczby dni, które pozostały do końca okresu rozliczeniowego, które przypadają od poniedziałku do piątku.

Pamiętaj! Ilość godzin, które powinien przepracować pracownik niepełnoetatowy w danym okresie rozliczeniowym, ulega proporcjonalnemu obniżeniu stosownie do wymiaru jego etatu.

Pracodawca, gdy posiada ustalony wymiar czasu pracy na dany kres rozliczeniowy, rozkłada go na poszczególne dni pracy. 

Pamiętaj ! Pracodawca ustalając grafik, musi uwzględnić, ze w Polsce pracownik:

• nie może świadczyć pracy przez więcej niż 8 godzin na dobę (praca wykonywana po 8 godzinach jest pracą w godzinach nadliczbowych);

Przez przeciętność rozumiemy, że liczba godzin w poszczególnych tygodniach okresy rozliczeniowego nie musi być zawsze równa 40 godzinom (może być tych godzin mniej, może być więcej) byleby tylko praca przekraczająca 40 godzin w jednym tygodniu była zrównoważona odpowiednio krótszą pracą w innym tygodniu.

Nie każdy pracownik świadczy pracę w podstawowym systemie czasu pracy tj. po 8 godzin dziennie, przeciętnie 40 godzin w tygodniu. Podstawowy system czasu pracy jest punktem odniesienia dla innych systemów czasu pracy, które mogą przewidywać krótszy bądź dłuższy wymiar czasu pracy. 

Równoważny system czasu pracy, w którym dopuszcza się przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, ale nie więcej niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym, który nie przekracza 1 miesiąca. Można go stosować w sytuacji, gdy jego wprowadzenie uzasadnione jest rodzajem pracy lub organizacją.

Równoważny system pracy, w którym dopuszcza się przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, ale nie więcej niż do 16 godzin, w okresie rozliczeniowym, który nie przekracza 1 miesiąca. Stosuje się go przy pracach, które polegają na dozorze urządzeń lub związanych częściowym pozostawaniem w pogotowiu pracy.

Równoważny system pracy, w którym dopuszcza się przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin, w okresie rozliczeniowym, który nie przekracza 1 miesiąca. Stosuje się go przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób oraz do pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych.

System czasu pracy w ruchu ciągłym, w którym dopuszcza się przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 43 godzin przeciętnie na tydzień w okresie rozliczeniowym, który nie przekracza 4 tygodni. Jednego dnia w niektórych tygodniach w tym okresie dobowy wymiar czasu pracy może być przedłużony do 12 godzin. System stosuje się przy pracach, które ze względu na technologię produkcji nie mogą być wstrzymane oraz gdy praca nie może być wstrzymana ze względu na konieczność ciągłego zaspokajania potrzeb ludności.

Przerywany system czasu pracy, który przewiduje, według ustalonego rozkładu - nie więcej niż jedna przerwę w pracy w ciągu doby. Nie może ona trwać dłużej niż 5 godzin i nie jest wliczana do czasu pracy. Pracownikowi za czas tej przerwy przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju.

Zadaniowy system czasu pracy, w którym czas pracy ustalany jest za pomocą wymiaru zadań do wykonania przez danego pracownika lub grupę pracowników.

Pracodawca po porozumieniu się z pracownikiem, ustala czas, który jest niezbędny do wykonania powierzonych zadań. Ilość oraz rozmiar zadań należy tak ustalić, by pracownik miał możliwość wykonać je w czasie nie dłuższym niż 8 godzin i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy.

Pamiętaj! Zadaniowy system czasu pracy może być wprowadzony, gdy jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jego organizacją albo miejscem wykonywania pracy.

System skróconego tygodnia pracy, który może być stosowany na pisemny wniosek pracownika. Dopuszczalne w nim jest wykonywanie pracy prze mniej niż 5 dni w ciągu tygodnia, przy równoczesnym przedłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym, który nie przekracza 1 miesiąca. 

System pracy weekendowej, który można wprowadzić na pisemny wniosek pracownika. Praca wtedy świadczona jest wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta. Dopuszcza się również przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym, który nie przekracza 1 miesiąca.

System skróconego czasu pracy, który wprowadza się dla pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia. Polega to na ustanowieniu przerw w pracy, które wliczane są do czasu pracy (w taki sposób skraca się czas pracy przy pracy monotonnej lub pracy w ustalonym tempie) lub obniżeniu norm czasu pracy.

Pamiętaj ! Obowiązkiem pracodawcy w każdym systemie czasu pracy jest zapewnienie pracownikowi odpowiedniej liczby dni wolnych od pracy oraz dobowych i tygodniowych odpoczynków.